treatments-xml/data/6B/42/57/6B425721B4341CC131067D3B46DA8C08.xml
2024-06-21 12:39:24 +02:00

462 lines
19 KiB
XML
Raw Blame History

<document ENCODING="UTF-8" ID-DOI="https://doi.org/10.5962/bhl.title.542" ID-GBIF-Dataset="57ea6fdb-2533-44e5-b60b-736758a88d19" ID-Zenodo-Dep="3922206" ID-ZooBank="2C6327E1-5560-4DB4-B9CA-76A0FA03D975" checkinTime="1593218702860" checkinUser="admin" docAuthor="Linnaeus, Carolus" docDate="1758" docId="6B425721B4341CC131067D3B46DA8C08" docLanguage="de" docName="Linnaeus1758Treatments.xml" docOrigin="Stockholm: Laurentius Salvius" docSource="https://archive.org/download/mobot31753000798865/mobot31753000798865.pdf" docTitle="Animalia Linnaeus, 1758, reg. nov." docType="treatment" docUuid="0EA9A33B-6B31-4551-B4E2-A772AAF96231" docUuidSource="ZooBank" docVersion="14" lastPageNumber="14" masterDocId="3F896AFC21C459639D0D71D9EDB8875C" masterDocTitle="Systema Naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis" pageNumber="9" updateTime="1643600433100" updateUser="ExternalLinkService">
<mods:mods xmlns:mods="http://www.loc.gov/mods/v3">
<mods:titleInfo>
<mods:title>Systema Naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis</mods:title>
</mods:titleInfo>
<mods:name type="personal">
<mods:role>
<mods:roleTerm>Author</mods:roleTerm>
</mods:role>
<mods:namePart>Linnaeus, Carolus</mods:namePart>
</mods:name>
<mods:typeOfResource>text</mods:typeOfResource>
<mods:originInfo>
<mods:dateIssued>1758</mods:dateIssued>
<mods:publisher>Laurentius Salvius</mods:publisher>
<mods:place>
<mods:placeTerm>Stockholm</mods:placeTerm>
</mods:place>
</mods:originInfo>
<mods:location>
<mods:url>https://archive.org/download/mobot31753000798865/mobot31753000798865.pdf</mods:url>
</mods:location>
<mods:classification>book</mods:classification>
<mods:identifier type="ZooBank">2C6327E1-5560-4DB4-B9CA-76A0FA03D975</mods:identifier>
<mods:identifier type="DOI">https://doi.org/10.5962/bhl.title.542</mods:identifier>
<mods:identifier type="Zenodo-Dep">3922206</mods:identifier>
</mods:mods>
<treatment ID-DOI="http://doi.org/10.5281/zenodo.3922342" ID-GBIF-Taxon="164807385" ID-Zenodo-Dep="3922342" LSID="urn:lsid:zoobank.org:act:0EA9A33B-6B31-4551-B4E2-A772AAF96231" httpUri="http://treatment.plazi.org/id/6B425721B4341CC131067D3B46DA8C08" lastPageNumber="14" pageNumber="9" sourcePageUrl="https://www.biodiversitylibrary.org/page/726898">
<subSubSection type="nomenclature">
<paragraph pageNumber="9">
<taxonomicName LSID="urn:lsid:zoobank.org:act:0EA9A33B-6B31-4551-B4E2-A772AAF96231" authorityName="Linnaeus" authorityYear="1758" kingdom="Animalia" rank="kingdom" status="reg. nov.">Animalia</taxonomicName>
[
<taxonomicNameLabel rank="kingdom">reg. nov.</taxonomicNameLabel>
]
</paragraph>
</subSubSection>
<subSubSection type="description">
<paragraph pageNumber="9">
<heading>
<pageBreakToken pageNumber="9">REGNUM</pageBreakToken>
ANIMALE.
</heading>
</paragraph>
<paragraph pageNumber="9">
ANIMALIA organisatione viva, nervis
<emphasis italics="true">sentiunt, percipiunt,</emphasis>
seque ex arbitrio
<emphasis italics="true">movent</emphasis>
motu possibili.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="9">
VIVENTIA singula, in multiplicatione prodiga Natura, orditur a minimis, generat in fluido, incipit in ovi liquido, cum
<emphasis italics="true">omne vivum ex ovo.</emphasis>
</paragraph>
<paragraph pageNumber="9">
OVUM intra
<emphasis italics="true">Tunicas,</emphasis>
saepe includentes
<emphasis italics="true">Albumen,</emphasis>
continet
<emphasis italics="true">Vitellum</emphasis>
, cujus lateri emergenti insertum
<emphasis italics="true">Punctum</emphasis>
saliens,
<emphasis italics="true">vegetans</emphasis>
in Embryonem,
<emphasis italics="true">caulescentem</emphasis>
Funiculo umbilicali,
<emphasis italics="true">radicatum</emphasis>
placenta vitellina.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="9">
MATER prolifera promit ante generationem vivum compendium novi animalis suique simillimi, tamquam plumulam intra semen vegetabile; hoc Patris polline spermatico electrisatum calore excluditur; Punctum saliens enim Ovi incubantis Avis ostendit primum Cor micans Cerebrumque cum Medulla; corculum hoc, cessans a frigore, excitatur calido halitu, premitque Bulla a<>rea, sensim dilatata, liquores secundum canales fluxiles.
<emphasis italics="true">Punctum vitalitatis</emphasis>
itaque in viventibus est tantum a prima creatione continuata vitae ramificatio, cum ovum sit gemma matris ab exordio viva, licet non sentiens ante foecundationem; sic
<emphasis italics="true">Generatio Aequivoca nulla.</emphasis>
</paragraph>
<paragraph pageNumber="9">CORPUS Animantium composita est machina:</paragraph>
<paragraph pageNumber="9">
<emphasis class="Smallcaps" smallCaps="true">Naturalis,</emphasis>
vegetat e cranii
<emphasis italics="true">Tubere</emphasis>
crustato,
<emphasis italics="true">Caule</emphasis>
verticali, articulato, rigido, opposite ramoso, cui insident
<emphasis italics="true">Folia</emphasis>
carnosa, fibrosa, sparsa, apicibus etiam affixa in Musculos, prodeunte
<emphasis italics="true">Fructificatione</emphasis>
genitalium e dichotomia ultima caulis.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="9">
<emphasis class="Smallcaps" smallCaps="true">Vitalis,</emphasis>
e
<emphasis italics="true">Bulbo</emphasis>
Cordis perpetuo mobili,
<emphasis italics="true">radicata</emphasis>
vasis lacteis intra tubi intestinalis sterquilinium,
<emphasis italics="true">ramificatur</emphasis>
ad caulem naturalem duplici canali circulante, ne succus alimentaris quavis tempestate &amp; statu deficiat.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="9">
<emphasis class="Smallcaps" smallCaps="true">Animalis,</emphasis>
e
<emphasis italics="true">Bulbo</emphasis>
Cerebri repentisque Medullae, indolis incognitae, sedis cogitantis, Fila simplicissima, electrica ad fibras omnes irritabiles exserit, per quae cogitans sentit &amp; movet.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="9">ORGANA sensuum machinae sunt physicae, insertae extremitati nervi, sensorio cerebri proximi, quibus divina arte percipit Animal:</paragraph>
<paragraph pageNumber="9">
<emphasis class="Smallcaps" smallCaps="true">Oculus:</emphasis>
<emphasis italics="true">Camera obscura</emphasis>
im ginem proportione, figura, colore depingens.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="10">
<emphasis class="Smallcaps" smallCaps="true">
<pageBreakToken pageNumber="10">Auris</pageBreakToken>
:
</emphasis>
<emphasis italics="true">Tympanum</emphasis>
membranae corda tensae super cochleam, a motu aetheris tremens.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="10">
<emphasis class="Smallcaps" smallCaps="true">Nasus:</emphasis>
<emphasis italics="true">Membrana</emphasis>
latissima, humida, contortuplicata, a<>ris perreptantis volatilia figens.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="10">
<emphasis class="Smallcaps" smallCaps="true">Lingva:</emphasis>
<emphasis italics="true">Spongiolae</emphasis>
bibulae, sparsae, humido solutum atrahentes.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="10">
<emphasis class="Smallcaps" smallCaps="true">Tactus:</emphasis>
<emphasis italics="true">Papillae</emphasis>
molliusculae, figuram impressam brevi assumentes.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="10">
His gaudent plurima Animalia, sed non omnia. Plura si Creatori addere placuisset, plura percepissent; uti Magnete praesentiam Ferri, Electro electricitatis phaenomena.
<emphasis italics="true">Antennas</emphasis>
Insectis solis concessit, nobis aeque ignotas ac illis Aures.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="10">
Indicat
<emphasis italics="true">Oculus</emphasis>
ex luce,
<emphasis italics="true">Auris</emphasis>
ex aethere appropinquantia; percipit
<emphasis italics="true">Tactus</emphasis>
ex unione solida praesentia; examinat
<emphasis italics="true">Nasus</emphasis>
volatilia nervis,
<emphasis italics="true">Lingua</emphasis>
solubilia fibris, assumenda: s. concessa salutaria, s. vetita noxia.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="10">
COGITANS allicit ad
<emphasis italics="true">velle</emphasis>
gratum, aut
<emphasis italics="true">nolle</emphasis>
ingratum.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="10">
<emphasis class="Smallcaps" smallCaps="true">Gaudium</emphasis>
puerile, sanguineum, rubrum, oleosum, spongiosum, tepidum, libere pulsans, anhelans, ridens, transpirans, promtum.
<emphasis italics="true">Vita.</emphasis>
<emphasis class="Smallcaps" smallCaps="true">Metus</emphasis>
juvenilis, phlegmatic. pallescens, aquosus, laxus, horrens, debile pulsans, dyspnoicus, fuffocans, cacans, tremens.
<emphasis italics="true">Morbus.</emphasis>
<emphasis class="Smallcaps" smallCaps="true">Ira</emphasis>
virilis, cholerica, fusca, spirituosa, stricta, fervens, dure pulsans, asthmatica, stertens, micturiens, agitans.
<emphasis italics="true">Medicina.</emphasis>
<emphasis class="Smallcaps" smallCaps="true">Moeror</emphasis>
senilis, melancholic. ater, acidus, rigidus, frigidus, tarde pulsans, orthopnoicus, suspirans, obstipans, quiescens.
<emphasis italics="true">Mors.</emphasis>
</paragraph>
<paragraph pageNumber="10">
Sic
<emphasis italics="true">Gaudium</emphasis>
bonis fruitur,
<emphasis italics="true">Metus</emphasis>
fuga eripit,
<emphasis italics="true">Ira</emphasis>
armis defendit,
<emphasis italics="true">Moeror</emphasis>
amissa luget.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="10">IMPERANTIUM caussa quemadmodum Populi non sunt nati, sed subditorum ordini servando Imperantes constituti, ita Vegetabilium caussa Animalia Phytiphaga, phytiphagorum Carnivora, &amp; ex his Majora ob parva, Homo (qua animal in oeconomia naturae) ob maxima &amp; singula, sese vero praecipue, saeva mercede conducta tyrannidem exercent, ut Proportio cum nitore Reipublicae naturae perennet. Vicissim singuli cives conspirant in Majestatem Hominis rationalis imperantis, cujus est summum Reipublicae auctorem agnoscere.</paragraph>
<paragraph pageNumber="11">
<pageBreakToken pageNumber="11">RES</pageBreakToken>
PUBLICA Naturae, tanquam Aqua e Fontibus in Rivulos, Amnes, Fluvios ad Mare tranans, e numerosissima
<emphasis italics="true">Plebe</emphasis>
in pauciores
<emphasis italics="true">Nobiles,</emphasis>
paucissimosque
<emphasis italics="true">Magnates</emphasis>
ad
<emphasis italics="true">Imperantem</emphasis>
adscendit, dum Animalia minima, numero, vi, potentia facile infinita, in usum cedant majoribus, inertioribus, praestantioribus, cum natura nunquam magis quam in minimis tota sit.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="11">
<emphasis class="Smallcaps" smallCaps="true">Operationes</emphasis>
incolarum praecipuae sunt: 1.
<emphasis italics="true">Multiplicare</emphasis>
Speciem, ut negotiis sufficiant. 2.
<emphasis italics="true">Auferre</emphasis>
immunda, cadavera, languida, conspurcata, stagnantia, acida, putrida, ut nitor aulae fulgeat. 3.
<emphasis italics="true">Detondere</emphasis>
quotannis vegetabilia, ut renovetur annuum theatrum; 4.
<emphasis italics="true">Aequilibrium</emphasis>
inter Species Animalium &amp; Vegetabilium servare, ut proportio perennet. 5.
<emphasis italics="true">Vindicare</emphasis>
se ipsos ab interitu, ne vacet administratio.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="11">
<emphasis class="Smallcaps" smallCaps="true">Ministri,</emphasis>
propriis muniis praefixi, tot sunt, quot animalium
<emphasis italics="true">Species,</emphasis>
singuli ad officia proprio commodo allecti, qvum ex labore sustentationem suam reportent; ne quidquam deficiat, ubi nihil supervacaneum. Ne autem alter alterius negotiis sese immisceat, simulque lucrum alteri praeripiat; sub poena capitali sancita
<emphasis italics="true">Lex,</emphasis>
ipsa sensibus, Olfactus imprimis &amp; Gustus, inscripta, ne transgressores excusabiles evaderent. Sic rapina rerum omnium est, quam Armis, Fulcris, Munimentis, Halitu eludunt vivaciora, dum Languida succumbant, &amp; Vegetiora in motu festinent, ut opus naturae perenni flore rideat.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="11">
<emphasis class="Smallcaps" smallCaps="true">Impulsores</emphasis>
etiam praefixi ad munera promte peragenda: blanda
<emphasis italics="true">Venus</emphasis>
ad propagationem irritat; avara
<emphasis italics="true">Fames</emphasis>
ad sustentationem impellit; atrox
<emphasis italics="true">Dolor</emphasis>
ad conservationem cogit; neque haec sine Numine.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="11">DIVISIO Naturalis Animalium ab interna structura indicatur:</paragraph>
<paragraph pageNumber="11">
<emphasis italics="true">COR</emphasis>
biloculare, biauritum;? viviparis
<emphasis italics="true">Mammalibus.</emphasis>
Sangvine calido, rubro.? oviparis
<emphasis italics="true">Avibus.</emphasis>
</paragraph>
<paragraph pageNumber="11">
<emphasis italics="true">COR</emphasis>
uniloculare, uniauritum;? pulmone arbitrario
<emphasis italics="true">Amphibiis.</emphasis>
Sangvine frigido, rubro.? branchiis externis
<emphasis italics="true">Piscibus.</emphasis>
</paragraph>
<paragraph pageNumber="11">
<emphasis italics="true">COR</emphasis>
uniloculare, inauritum;? antennatis
<emphasis italics="true">Insectis.</emphasis>
Sanie frigida, albida.? tentaculatis
<emphasis italics="true">Vermibus.</emphasis>
</paragraph>
<paragraph pageNumber="12">
<pageBreakToken pageNumber="12">I</pageBreakToken>
. MAMMALIA.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="12">
<emphasis italics="true">Cor</emphasis>
biloculare, biauritum; Sanguine calido, rubro. (*)
</paragraph>
<paragraph pageNumber="12">
<emphasis italics="true">Pulmones</emphasis>
respirantes reciproce.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="12">
<emphasis italics="true">Maxillae</emphasis>
incumbentes, tectae.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="12">
<emphasis italics="true">Penis</emphasis>
intrans viviparas, lactantes.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="12">
<emphasis italics="true">Sensus</emphasis>
: Lingua, Nares, Tactus, Oculi, Aures.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="12">
<emphasis italics="true">Tegmenta</emphasis>
: Pili, pauci indicis, paucissimi aquaticis.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="12">
<emphasis italics="true">Fulcra</emphasis>
: Pedes quatuor, exceptis mere aquaticis,
<emphasis italics="true">in quibus</emphasis>
pedes posteriores in caudae pinnam coaliti.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="12">II. AVES.</paragraph>
<paragraph pageNumber="12">
<emphasis italics="true">Cor</emphasis>
biloculare, biauritum; Sanguine calido, rubro.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="12">
<emphasis italics="true">Pulmones</emphasis>
respirantes reciproce.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="12">
<emphasis italics="true">Maxillae</emphasis>
incumbentes, nudae, exsertae, edentulae.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="12">
<emphasis italics="true">Penis</emphasis>
subintrans absque scroto oviparas crusta calcarea.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="12">
<emphasis italics="true">Sensus</emphasis>
: Lingua, Nares, Oculi, Aures absque auriculis.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="12">
<emphasis italics="true">Tegmenta</emphasis>
: Pennae incumbentes, imbricatae.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="12">
<emphasis italics="true">Fulcra</emphasis>
: Pedes duo. Alae duae.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="12">III. AMPHIBIA.</paragraph>
<paragraph pageNumber="12">
<emphasis italics="true">Cor</emphasis>
uniloculare, uniauritum; Sanguine frigido, rubro.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="12">
<emphasis italics="true">Pulmones</emphasis>
spirantes arbitrarie.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="12">
<emphasis italics="true">Maxillae</emphasis>
incumbentes.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="12">
<emphasis italics="true">Penes</emphasis>
bini. Ova plerisque membranacea.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="12">
<emphasis italics="true">Sensus</emphasis>
: Lingua, Nares, Oculi, multis Aures.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="12">
<emphasis italics="true">Tegmenta</emphasis>
coriacea nuda.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="12">
<emphasis italics="true">Fulcra</emphasis>
varia variis, quibusdam nulla.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="12">IV. PISCES.</paragraph>
<paragraph pageNumber="12">
<emphasis italics="true">Cor</emphasis>
uniloculare, uniauritum; Sanguine frigido, rubro.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="12">
<emphasis italics="true">Branchiae</emphasis>
extus comprimendae.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="12">
<emphasis italics="true">Maxillae</emphasis>
incumbentes.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="12">
<emphasis italics="true">Penes</emphasis>
nulli. Ova absque albumine.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="12">
<emphasis italics="true">Sensus</emphasis>
: Lingua, Nares? Oculi (non Aures).
</paragraph>
<paragraph pageNumber="12">
<emphasis italics="true">Tegmenta</emphasis>
: Squamae imbricatae.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="12">
<emphasis italics="true">Fulcra</emphasis>
: Pinnae natantes.
</paragraph>
<footnote>
<paragraph pageNumber="12">
(*) In omnibus animalibus, quibus sangvis non calet, ventriculus cordis est unicus.
<emphasis italics="true">Hall. Boerh. I. p. 117, 191.</emphasis>
miratus itaque quod 2 ventriculos cordis Crocodilo adscribat
<emphasis italics="true">Hasselqvist iter 293.</emphasis>
</paragraph>
</footnote>
<paragraph pageNumber="13">
<pageBreakToken pageNumber="13">V</pageBreakToken>
. INSECTA.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="13">
<emphasis italics="true">Cor</emphasis>
uniloculare, inauritum; Sanie frigida.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="13">
<emphasis italics="true">Spiracula</emphasis>
: Pori laterales corporis.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="13">
<emphasis italics="true">Maxillae</emphasis>
laterales.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="13">
<emphasis italics="true">Penes</emphasis>
intrantes.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="13">
<emphasis italics="true">Sensus</emphasis>
: Lingua, Oculi, Antennae in capite absque cerebro. (non Aures, Nares).
</paragraph>
<paragraph pageNumber="13">
<emphasis italics="true">Tegmenta</emphasis>
: cataphracta cute ossea sustentante.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="13">
<emphasis italics="true">Fulcra</emphasis>
: Pedes, quibusdam Alae.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="13">VI. VERMES.</paragraph>
<paragraph pageNumber="13">
<emphasis italics="true">Cor</emphasis>
uniloculare, inauritum; Sanie frigida.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="13">
<emphasis italics="true">Spiracula</emphasis>
nulla?
</paragraph>
<paragraph pageNumber="13">
<emphasis italics="true">Maxillae</emphasis>
multifariae, variae variis.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="13">
<emphasis italics="true">Penes</emphasis>
varii Hermaphroditis Androgynis.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="13">
<emphasis italics="true">Sensus</emphasis>
: Tentacula, caput nullum (vix Oculi, non Aures, Nares).
</paragraph>
<paragraph pageNumber="13">
<emphasis italics="true">Tegmenta</emphasis>
interdum calcarea vel nulla, nisi Spinae.
</paragraph>
<paragraph pageNumber="13">
<emphasis italics="true">Fulcra</emphasis>
: nulli Pedes aut Pinnae.
</paragraph>
<footnote>
<paragraph pageNumber="13">Terribilia sunt opera Tua DOMINE,</paragraph>
</footnote>
<footnote>
<paragraph pageNumber="13">In multitudine virtutis Tuae, Te metientur</paragraph>
</footnote>
<footnote>
<paragraph pageNumber="13">inimici Tui.</paragraph>
</footnote>
<paragraph pageNumber="14">
<heading>
<emphasis italics="true">
<pageBreakToken pageNumber="14">CLASSIS</pageBreakToken>
</emphasis>
<emphasis italics="true">I.</emphasis>
</heading>
</paragraph>
</subSubSection>
</treatment>
</document>