Przegląd rodzajów Brachyopa Meigen, 1822 i Hammerschmidtia Schummel, 1834 (Diptera: Syrphidae) w Polsce Author Mielczarek, Łukasz Author Żóralski, Robert Author Trzciński, Paweł text Dipteron 2019 Oxford, England 2019-12-22 35 4 140 177 http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.3585989 journal article 10.5281/zenodo.3585989 1895-4464 Brachyopa bicolor ( FALLÉN , 1817) MATERIAŁ : ( 99 ♂♂ , 26 ♀♀ ). Pobrzeża Południowobałtyckie . Gdynia-Orłowo: ul. Huzarska, na dębie Quercus [ CF 44], 22 V 2012 , 1 ♂ , 1 ♀ , leg. JKK, coll. RŻ ( ŻÓRALSKI et KOWALCZYK 2017); Reda-Pieleszewo: nad rz. Redą, na głogu Crataegus [ CF 25], 12 V 2015 , 8 ♂♂ , 1 ♀ , leg. RŻ, 19 V 2015 , 1 ♀ , leg. RŻ; Gdynia- Redłowo: las za kortami Arki [ CF 44], 29 IV 2016 , 1 ♂ , leg. JKK, coll. RŻ ( ŻÓRALSKI et KOWALCZYK 2017); PK Mierzei Wiślanej: Przebrno [ CF 92], 5 V 2016 , 1 ♂ , leg. RŻ; PK Mierzei Wiślanej: Krynica Morska, „Wielbłądzi Garb” [ DF 02], 7 V 2016 , 1 ♂ , leg. ŁM; Nadmorski PK: Rewa, na topoli Populus [ CF 35], 1 V 2019 , 3 ♂♂ , 1 ♀ , leg. ŁM, 1 V 2019 , 3 ♂♂ , 2 ♀♀ , leg. RŻ. Pojezierza Południowobałtyckie . Toruń – Bielany [ CD 37], 24 V 1972 , 1 ♂ , leg. J. Buszko, coll. BS ( SZADZIEWSKI 1975 ); Poznań: Ogród Botaniczny [ XU 20], 26 IV 2007 , 4 ♂♂ , 24 V 2007 , 2 ♂♂ , 26 V 2007 , 1 ♂ , 7 V 2008 , 3 ♂♂ , 21 V 2008 , 1 ♀ , 20 IV 2009 , 1 ♂ , leg. PT ( TRZCIŃSKI et AL . 2014); Wielkopolski PN: o.o.ś. Puszczykowskie Góry, na buku Fagus [ XT 29], 5 V 2007 , 3 ♂♂ , leg. PT, 8 V 2008 , 2 ♂♂ , leg. PT, 29 V 2008 , 1 ♀ , leg. PT, 30 IV 2009 , 1 ♂ , leg. PT, 22 IV 2011 , 3 ♂♂ , leg. PT; Rogalin: Dęby Rogalińskie [ XT 38], 14 V 2008 , 1 ♀ , leg. PT; Poznań: Jezioro Rusałka [ XU 20], 21 IV 2011 , 3 ♂♂ , leg. PT; Wielkopolski PN: o.o.ś. Suche Zbocza, na dębie Quercus [ XT 19], 22 IV 2011 , 3 ♂♂ , leg. PT; Wielkopolski PN: o.o.ś. Pojniki, na dębie Quercus [ XT 29], 28 IV 2012 , 4 ♂♂ , leg. PT; Poznań: Dębina Poznańska [ XU 30], 8 V 2015 , 1 ♂ , leg. PT; Rez. Zbocza Płutowskie [ CE 20], 21 IV 2018 , 1 ♂ , leg. ŁM; Górznieńsko- Lidzbarski PK: Czarny Bryńsk n. Brynicą [ DD 19], 26 IV 2019 , 17 ♂♂ , leg. RŻ. Pojezierza Wschodniobałtyckie . Wigierski PN: Gawarzec [ FE 38], 26 V 2016 , 1 ♂ , leg. ŁM ( ŻÓRALSKI et AL . 2016). Niziny Środkowopolskie . Łódź : Łagiewniki [ CC 94], 11 V 1985 , 1 ♂ , leg. BS ( KOWALCZYK et AL . 1998, KOWALCZYK et MAJECKI 2002 ); Grotniki ad. Zgierz [ CC 85], 18 V 1986 , 1 ♀ , leg. BS, 24 V 1986 , 1 ♂ , leg. BS; Spalski PK: Konewka [ DC 41], 14 V 1988 , 1 ♀ , leg. BS; Wrocław- Świniary [ XS 37], 2 VI 1994 , 1 ♀ , leg. M. Wanat, coll. BS; Antonin [ XT 91], 12 V 1998 , 1 ♂ , leg. T . PAWLIKOWSKI , coll. ŁM; Ruda Milicka ad. Milicz, na kasztanowcu Aesculus [ XT 51], 30 IV 2000 , 1 ♂ , leg. M. WANAT , coll. PT, 3 V 2002 , 1 ♂ , leg. M. WANAT , coll. BS, 30 IV 2000 , 8 ♂♂ , 5 ♀♀ , leg. M. WANAT , coll. BS; Ruda Milicka ad. Milicz [ XT 51], 3 V 2002 , 1 ♀ , leg. M. WANAT , coll. BS; Smardzewice [ DC 30], 14 V 2007 , 1 ♂ , leg. Z. MOCARSKI , 26 V 2008 , 1 ♂ , leg. Z. MOCARSKI ; Rez. Jodły Łaskie [ CC 61], 18 V 2013 , 1 ♂ , leg. BS; Malinowo ad. Działdowo [ DE 40], 2 V 2016 , 1 ♂ , leg. RŻ. Sudety z Przedgórzem Sudeckim . Henryków ad. Strzelin [ XS 41], 6 V 1986 , 1 ♂ , leg. BS. Wyżyna Śląsko- Krakowska . Ojcowski PN: Dolina Sąspowska [ DA 16], 21 V 2004 , 1 ♂ , leg. A. KLASA , coll. OPN ( KLASA et SOSZYŃSKI 2011). Wyżyna Małopolska . Pawęzów ad. Włoszczowa, na dębie Quercus [ DB 32], 31 V 2008 , 2 ♂♂ , leg. ŁM; Wałkonowy Dolne [ DB 22], 8 V 2011 , 1 ♂ , leg. C. NOWAK , coll. ŁM; Spalski PK: Ceteń [ DC 50], 20 V 2012 , 1 ♀ , leg. ŁM; Zakrzów ad. Włoszczowa, na dębie Quercus [ DB 32], 1 V 2018 , 1 ♂ , leg. ŁM (fot. 3 a) ; Betlejem ad. Pińczów: Polana Polichno, na dębie Quercus [ DA 69], 19 V 2019 , 2 ♂♂ , leg. ŁM. Wyżyna Wołyńsko- Podolska . Gródek nad Bugiem [ GB 03], 1 V 2010 , 1 ♀ , leg. ŁM. Podkarpacie Północne . Kraków: Las Mogilski [ DA 34], 19 V 2011 , 1 ♀ , leg. ŁM, 27 IV 2014 , 1 ♀ (fot. 3 a) , leg. ŁM, 6 V 2014 , 1 ♂ , 2 ♀♀ , leg. ŁM, 13 V 2014 , 1 ♀ , leg. ŁM. Zewnętrzne Karpaty Zachodnie . Podegrodzie: Ogród ( VI ) [ DV 79], 24 V 1865 , 1 ♀ , leg. W. GRZEGORZEK , coll. ISEZ PAN Kraków; Wierchomla Mała [ DV 87], 1 V 2018 , 4 ♂♂ , leg. A. TOFILSKI . 143 Pozostały materiał . “Scholz” (bez daty i lokalizacji), 1 ♂ , coll BS. WĘGRY . Kisgyőr, na dębie Quercus [ DU71 ], 30 IV 2012 , 1 ♂ , leg. ŁM . ROZMIESZCZENIE . Zachodnia Palearktyka: Polska ( SZADZIEWSKI 1975 ), południowa Norwegia ( NIELSEN 1992 ), Dania ( TORP 1994 ), Francja ( SPEIGHT 1996 ), Wielka Brytania ( STUBBS et FALK 2002 ), Niemcy ( DOCZKAL et DZIOCK 2004 ), Rumunia ( STĂNESCU et PÂRVU 2005 ), Czechy i Słowacja ( MAZÁNEK 2009 ), Szwecja, Kaukaz, Kirgistan, była Jugosławia, Rosja ( BARTSCH et AL . 2009), Holandia ( REEMER et AL . 2009), Belgia ( WAKKIE et AL . 2011), Węgry ( TÓTH 2011 ) oraz Litwa ( LUTOVINOVAS 2012 ). Jest to jeden z gatunków o szarym kolorze tułowia i brązowym odwłoku, od czego wywodzi się jego nazwa “bicolor”. Jego cechą charakterystyczną jest bardzo słabo zaznaczony szew notopleuralny, brak widocznego owłosienia wici czułków oraz duży i okrągły dołek czuciowy na trzecim segmencie czułka. Ponadto charakterystyczny jest płat jasnego opylenia w przedniej części tarczki (scutellum). W odróżnieniu od B. maculipennis nie posiada wyraźnych plam na skrzydłach, choć zdarzają się osobniki z delikatnie zarysowanym przyciemnieniem na złączeniu żyłek. Uda u B. bicolor są silnie zgrubiałe. Larwa tego gatunku została po raz pierwszy opisana przez ROTHERAYA (1991). Podobnie jak u większości gatunków Brachyopa , larwy mogą zasiedlać wiele gatunków drzew: buk Fagus i dąb Quercus ( ROTHERAY 1994 ) , topolę białą Populus alba ( NIELSEN 1992 ) , wiąz Ulmus i jodłę Abies ( KRIVOSHEINA 2005) , a także gruszę Pyrus ( NIELSEN 2005 ) . W Polsce ten gatunek odławiany był głównie na dębach, bukach, topolach balsamicznych Populus simonii i topolach białych P. alba , szczególnie w miejscach zasiedlonych przez trociniarkę czerwicę Cossus cossus , na kasztanowcu Aesculus oraz na kwiatach głogu Crataegus . Ponadto z literatury znane są dwa historyczne doniesienia o tym gatunku z Polski: Szczecinek = „Neustettin Klw.” [ XV 15], 1 ♂ , 5 VI 1898 ( RIEDEL 1899 , SPEISER 1900 , SCHROEDER 1911 , KARL 1935 ) oraz Dusznik-Zdrój = „Reinerz” [ WR 98], 2 ♂♂ ( RIEDEL 1930 ).