Brachygluta klimschi HOLDHAUS, 1902 (Coleoptera: Staphylinidae: Pselaphinae), nowy dla fauny Polski gatunek chrząszcza oraz uwagi o stanie zbadania marników w Polsce Author Kubisz, Daniel Author Jałoszyński, Paweł text Wiad. entomol. 2009 2009-12-31 28 2 83 90 journal article http://doi.org/10.5281/zenodo.3653112 29dfa55e-83f6-4729-b052-29d611274d52 3653112 Brachygluta klimschi HOLDHAUS, 1902 – Bieszczady : Ustrzyki Górne (UTM: FV23), 17 V 1967 – 1 w ściółce olszyny nad potokiem Wołosaty , leg. J. PAWŁOWSKI , coll. ISEZ ; 10 VI 1994 – 1 , leg. T. WOJAS , coll. D. KUBISZ . Tym samym, gatunek B. haematica należy skreślić z fauny Bieszczadów. Wśród krajowych przedstawicieli rodzaju, B. klimschi należy do grupy gatunków, których samce posiadają zewnętrzne cechy dymorficzne na tergitach odwłokowych. Kształt i rozmieszczenie tych modyfikacji stanowi dobrą cechę, pozwalającą na rozróżnienie poszczególnych gatunków. Niestety, w najbardziej popularnym kluczu do oznaczania ( BESUCHET 1974 ) brak jest jakichkolwiek rysunków, odnoszących się do tego rodzaju. Rysunki takie (jak również ilustracje aparatów kopulacyjnych) znaleźć można w niedawno opublikowanej rewizji (SABELLA i in. 2004). Samce B . klimschi (Ryc.) są stosunkowo charakterystyczne i niezbyt trudne do odróżnienia od pozostałych gatunków, jednak samice w całym rodzaju, a szczególnie w tym kompleksie, mogą sprawiać duże problemy. Pięć polskich gatunków Brachygluta , których samce mają zmodyfikowane widoczne tergity odwłoka, oznaczyć można za pomocą poniższego klucza (przez „modyfikacje” rozumie się wygiętą krawędź tergitu, wgłębienia i wyniosłości, a także pęczki włosów): 1. Tergit 3 na bokach z dużymi guzkami....................................... samiec B. trigonoprocta (GANGLBAUER) –. Tergit 3 bez guzków............................. 2. 2. Tergity 2 i 3 na bokach z pęczkiem wlosów...................................... samiec B. haematica (REICHENBACH) –. Tergity 2 i 3 bez pęczków włosów na bokach............... 3. 3. Tergit 1 z tylną krawędzią płytko i szeroko wyciętą; tergit 2 bez modyfikacji....................... samiec B. simplicior RAFFRAY –. Tergity 1 i 2 silnie zmodyfikowane..................... 4. 4. Tergit 1 pośrodku tylnej krawędzi silnie wzniesiony, wzniesienie ostro ograniczone na bokach przez szeroki wcisk......................................... samiec B. klimschi (HOLDHAUS) –. Tergit 1 pośrodku tylnej krawędzi słabo wzniesiony, wzniesienie nie jest ograniczone wciskami.............. samiec B. sinuata (AUBÉ) Ryc. (Fig.) Brachygluta klimschi HOLDH., Omawiana tu B. klimschi była początkowo traktowana jako podgatunek B. narentina REITTER, 1890. Obecnie jednak uznaje się odrębność gatunkową tych dwóch taksonów, a zasięg B. narentina ogranicza się, jak podaje katalog chrząszczy Palearktyki ( LÖBL, BESUCHET 2004 ) do Bośni i Hercegowiny, Rumunii oraz Ukrainy. Jak można wnioskować z dotychczasowych danych, B. klimschi jest gatunkiem górskim, rzadkim w całym swoim zasięgu, którego znane stanowiska mają charakter wyspowy i są mocno od siebie oddalone. Siedliskowo związana jest z brzegami rzek i potoków, gdzie występuje w detrytusie na namuliskach. Znany zasięg B. klimschi ogranicza się do dwóch regionów: alpejskiego i karpackiego. W Alpach notowana była z Austrii, Słowenii, północnych Włoch (rejon Wenecji), Francji (Sabaudia), Szwajcarii, Niemiec (Bawaria) i Liechtensteinu ( BESUCHET 1974 ; LÖBL, BE- SUCHET 2004). W Karpatach gatunek ten podawany był dotychczas jedynie z ich części zachodniej: ze Słowacji, ze stanowiska nad rzeką Hron w Niskich Tatrach ( ROUBAL 1924 ). Stanowisko w Bieszczadach poszerza więc zasięg B. klimschi również o Karpaty Wschodnie. Jak podaje C. BESUCHET (SA- BELLA i in. 2004), znane są też okazy łowione w Anglii w 1898 r., jednak w świetle podanego wyżej znanego zasięgu, stanowisko to wydaje się wątpliwe. Stwierdzić natomiast należy, że omawiany tu areał i środowiska występowania pozwalają spodziewać się odkrycia u nas kolejnych stanowisk tego gatunku, przede wszystkim w Karpatach Zachodnich.